Gepubliceerd: 17 september 2023

Welke kant gaan we op?

Nova Scotia, Canada

Welke kant gaan we op? Al een paar dagen speelt dit door ons hoofd. Lee, een zware “hurricane” die zich ontwikkelde tot de zwaarste categorie 5 komt over de Atlantische oceaan onze kant op. Nova Scotia, nog niet eens hersteld van de schade die hurricane Fiona hier op 24 september vorig jaar heeft aangericht spijkert ramen en deuren dicht voor naderende Lee. De camping van afgelopen nacht aan de west kant van het eiland in het Five Island Provincial Park ging vandaag om 1 uur dicht. Midden op het eiland, zo ver mogelijk van de kust lijkt de beste plek. Vandaag is het nog prachtig rustig en windstil weer, de stilte voor de storm?

voor de storm, prachtig rustig weer

eens kijken waar we nu heen gaan 

De route van Baie Comeau via Labrador City en Goose Bay naar Blanc Sablon, de meest noordoostelijke weg in Canada is 1710 km lang. In Labrador vanaf de grens met de provincie Quebec, is dit de Trans Labrador Highway voltooid in 2009.

Volgens de “Canadian Bucket list”: De afgelegen ligging van de Trans-Labrador Highway daagt automobilisten van over de hele wereld uit. Om deze epische roadtrip door de ongeëvenaarde wildernis te overleven, moet je net zo goed kunnen omgaan met mechanische fouten als met hardnekkige bloedzuigende insecten, doorweekte regen en elanden die vastberaden zijn tot zelfmoord. Gedurende een groot deel van de 1185 kilometer kun je je de laatste grote coureur op aarde voelen

Als je dit leest tijdens de voorbereidingen moet je deze uitdaging aan gaan!

De eerste 565 km tot Labrador is Quebec route 389, aangelegd voor de mijnbouw (meest ijzererts) en een groot stuwmeer, het Manicouagan Reservoir in het oosten van de provincie. Het Manicouagan Reservoir ligt in oude diep geërodeerde inslagkrater. 214 miljoen jaar geleden heeft een asteroïde met een diameter van 5km een krater geslagen van 100km breed. Het stuwmeer is in de vorm van een ring rond de berg Babel in het centrum gevormd door de opwaartse kracht na de inslag. Het meer voedt 3 energiecentrales, Manic 2,3 en 5, de laatste is de grootste en heeft rondleidingen tijdens het vakantieseizoen. Zoals het meeste in de provincie Quebec alles in het Frans maar voor de enkele bezoeker van buiten de provincie vertalen ze het in schoolEngels (wij waren de enige). De specifieke vorm van het Manicouagan Reservoir is vanuit de ruimte goed herkenbaar en staat bekend als “het oog van Quebec”

Manicouagan reservoir

Daniel Johnson stuwdam, hij was degene die het project heeft opgestart

De Daniel Johnson dam is de grootste dam die ooit is gebouwd met deze "bogen" constructie, het is een rechte dam i.p.v de gebogen dam die veelal uit constructieve overweging wordt toegepast. De keuze had te maken met de beschikbare ruimte en de vorm van de ondergrond waarbij het een relatieve "lichte contructie werd"

ons uitzicht van onze (illegale) overnachtings plaats

Labrador

Labrador, het noordelijke deel van de provincie Newfoundland en Labrador (NL) is gescheiden door de Straat van Belle Isle van het zuidelijker gelegen eiland Newfoundland. Labrador, ruim 7x Nederland heeft 26.000 inwoners (minder dan de gemeente Langedijk voor het fuseerde met Heerhugowaard), dat is slechts 0,091 inwoner per km2. 2/3 woont in de twee grootste “steden” Labrador City en Happy Valley-Goose Bay. De meesten werken in de offshore olie en gaswinning, mijnbouw de rest bestaat uit de inheemse Inuit in het noorden en Innu in het zuiden die zich vooral bezighouden met visserij.

Labrador City en Wabush, eigenlijk een grote plaats met inwoners die werkzaam zijn in de mijnbouw. Prachtig gelegen tussen de vele meren.

De route laat zich probleemloos rijden, grotendeels tussen uitgestrekte bosgebieden afgewisseld door meren en rivieren. De afstanden tussen de plaatsen is groot. De ongeveer 160km gravelweg is in goede staat zoals de meeste gravelwegen in Canada, goed onderhouden en de rest is verhard.

Happy Valley-Goose Bay en Gander (Newfoundland) waren van groot belang tijdens de Tweede Wereldoorlog. Beiden waren de drukste vliegvelden ter wereld, duizenden Amerikaanse en Canadese bommenwerpers en jagers werden van hieruit naar Groot-Brittannië gevlogen. Goose-Bay wordt later een groot militair trainingscentrum. Gander een belangrijk Trans-Atlantische luchthaven tot in de zestiger jaren propellervliegtuigen worden vervangen door straalvliegtuigen met groter vliegbereik.

Voor de kust van Labrador en Newfoundland liggen o.a. de “entry en exit” punten voor een groot deel van het Trans-Atlantische luchtverkeer tussen Europa en Noord-Amerika. In Europa liggen deze voor de kust van Schotland en Ierland. Hiertussen wordt per dag aan de hand van het windpatroon (de jet streams) de meest gunstige vliegroutes bepaald.  Dit is het North Atlantic Organised Track System (NAT-OTS). Dit gebied geeft de kortste (groot cirkel) route tussen de twee continenten. Tevens heerst hier nagenoeg het jaar rond een sterke jet stream van west naar oost. Door hier gebruik van te maken is de vluchtduur al gauw een uur korter naar het oosten. De vluchten worden tegenwoordig via een satelliet dataverbinding gecontroleerd door de verkeersleiding van Gander en Shanwick, respectievelijk west en oost van de 30 ste breedtegraad. Boven de Oceanen is radarcontrole door de grote afstand van land niet aanwezig en is de verkeersleiding aangewezen op individuele positie rapporten van vluchten. Tot begin 21 ste eeuw ging dit via radioverbindingen. Deze lange golf radioverbindingen waren dermate onderhevig aan atmosferische storingen dat we vaak (soms urenlang) geen verbinding konden maken. Met de huidige ruim 2500 Trans-Atlantische vluchten per dag zou dat onmogelijk zijn geweest. Door veel nauwkeuriger navigatiesystemen en de dataverbinding is de onderlinge separatie in hoogte en afstand enorm verkleind waardoor het aantal vluchten per dag sterk kan toenemen binnen dezelfde veiligheids kaders.

voorbeeld van de NAT-OTS (24 Febr.2017)

Beide vliegvelden hebben een klein luchtvaartmuseum, Goose-Bay was redelijk interessant maar Gander stelt niet veel voor.

overal langs de wegen en in de kleine vissers plaatsjes vind je de prachtige houten kerkjes, de misionarissen hebben ook hier veel werk verricht....

vissers plaatsje Red Bay, vroeger bekend van de walvis vangst

Red Bay prachtig gelegen aan de Straat van Belle Isle

Point Amour Lighthouse, dit is de grootste vuurtoren aan de oostkust van Canada

De ferry van Labrador naar Newfoundland duurt een uur. Een eiland, 2x Nederland met veel bebossing en prachtige ruige rotskusten. We zitten midden in het gebied van de Lobster (kreeft) vangst. Voor de prijs van een Big Mac eet je hier de zee delicatessen kreeft, krab en St. Jacobs schelpen, wat een verwennerij.

Nova Scotia, mooie vissersdorpjes, prachtige kusten met schitterende wolken formaties  en heerlijk vrij "kamperen" 

de "Puffin" de nationale vogel van Newfoundland / Labrador (papagaaiduiker)

ook hier is het inmiddels herfst

Via een 7 uur durende ferry komen we op Nova Scotia, de zee is deze keer wat ruig. De welbekende kots zakjes hebben dan ook gretig aftrek. De eilanden worden steeds dichter bevolkt en meer gecultiveerd. We brengen nog even een bezoek aan PEI (Prins Edward Island) Iedere keer als ik hier overheen vloog moest ik denken aan de woorden van mijn vader. Toen ik een jaar of 12 was en hielp met het pootaardappel sorteren, de partij aardappelen waren bestemd voor Prins Edward Island. Een eiland aan de oost kust van Canada met een prachtig klimaat voor aardappelen en door de ligging aan zee moesten ze daar weinig last hebben van aardappel ziekten volgens mijn vader. Het moet een ideaalbeeld voor hem zijn geweest!

aardappel velden

er zijn zelfs wijnmakers op PEI (maar niet echt onze smaak...)

het voordeel van de kerken hier, ze hebben allemaal een grote parkeerplaats! prima voor de lunchstop

op de achtergrond de Confederation Bridge, de 12,9km lange brugverbinding tussen PEI (Prince Edward Island) en New Brunswick en jawel: het is de langste brug "over ice-cuvered water" ter wereld!

Het is nog steeds de kleinste provincie van Canada maar heeft de grootste aardappelteelt van het land. De bewoners zijn er trots op zoals ze hier trots op hun boeren zijn en hebben zelfs een aardappel museum met restaurant. De menukaart kent alleen aardappelgerechten. We proberen de friet, de beste friet van Canada claimt de reclame. Wij beiden vonden de friet aan boord van de ferry naar PEI toch (veel) beter.

Inmiddels zitten we weer op Nova Scotia, Lee teistert het eiland. De rukwinden hier op de camping zijn dermate hevig dat we het dak hebben moeten sluiten, bang dat het er af waait. De elektriciteit is inmiddels uitgevallen, we zitten met 144.000 mensen nu zonder stroom. Gelukkig hebben we onze eigen electrische voorziening.Het is aarde donker om ons heen, door de stormachtige wind, de vlagerige regen geeft het een guur en sinister gevoel. Zo nu en dan schut de camper zo hevig dat je bijna zeeziek wordt.  Volgens de berichten moeten we het nog een dag zo zien vol te houden…..

--000--

Gepubliceerd: 09 augustus 2023

Geen Minne Simens volgeling

Quebec, Canada

De plek in de Great Plains die als een magneet de toeristen trekt (meer dan 2 mil. bezoekers per/jaar) is het Mount Rushmore National Memorial. Een kolossaal beeldhouwwerk van vier 18 m hoge hoofden van Amerikaanse presidenten uitgehouwen in een granieten wand in de Black Hills in Zuid Dakota.

Tussen 1927 en 1941 zijn in 14 jaar tijd George Washington, Thomas Jefferson, Theodore Roosevelt en Abraham Lincoln onder leiding van beeldhouwer Gutzen Borglum in de Shrine of Democrazy (Heiligdom van de Democratie; de geboorte, groei, ontwikkeling en behoud van de natie) vereeuwigd.

van links naar rechts, George Washinton, Thomas Jefferson, Theodore Roosevelt en Abraham Lincoln

Saillant detail: Mount Rushmore staat op land wat in 1870 illegaal is verkregen van de Sioux Natie. De Sioux blijven teruggave van hun land eisen. In 1980 oordeelde het Amerikaanse Hooggerechtshof dat inname een rechtvaardige compensatie vereist en kende de stam $ 102 miljoen toe. De Sioux hebben het geld, dat middels rente tot meer dan een miljard dollar is gegroeid geweigerd. Ze eisen teruggave van hun land. Het conflict duurt nog steeds voort. Sommige critici vernoemen het monument als “het Heiligdom van Hypocrisie”

Wie denkt dat het uithakken van beeltenissen van vroegere tijden is moet eens 25 km ten zuiden van Rushmore gaan kijken naar Crazy Horse, net ten noorden van het plaatsje Custer in de Black Hills. Hier wordt een reusachtige beeltenis van een indiaanse krijger te paard uitgehouwen in een granietrots.

In 1948 is de van afkomst Poolse kunstenaar Korczak Ziolkowski in opdracht van Henry Standing Bear (een Sioex Indiaan en medeoprichter van de Society of American Indians begin 1900) begonnen aan deze immense klus. Henry Standing Bear ruilde zijn 365 ha vruchtbare grond voor deze kale rots om Crazy Horse te eren. Inmiddels zetten de 4 kinderen van Korczak deze opdracht voort onder leiding van zijn dochter Monique Ziolkowski. Het is een non-profit stichting zonder overheidssteun. De Memorial Foundation financiert het project uit de bezoekers bijdragen en particuliere donaties.

Henry Standing Bear

zo moet het worden

het voorbeeld op kleine schaal

Crazy Horse (Tashunka Witko) 1840-1877, was een aanvoerder van de Olglala Lakota (Sioux) indianen in de Black Hills in Zuid Dakota tijdens de verdediging van hun heilige gebied toen Amerikaanse kolonisten het goud en mineraalrijke gebied binnendrongen. Na vele veldslagen is Crazy Horse uiteindelijk gevangengenomen en overleden.

De opdracht zou 35 jaar gaan duren, nu na 75 jaar is men nog steeds aan het bouwen en hakken. Om een indruk van de grote te krijgen, het beeld wordt 172 m hoog en 195 m lang. Zijn ogen zijn 5,2 m breed. Het hoofd ruim 27 m hoog en de gestrekte arm 80 m lang.

Wie geïnteresseerd is en tijdens de bouw van het hele educatieve complex wil zien hoeft zich dan ook niet te haasten.

We verlaten de Black Hills door de Sioux zo genoemd, ze zijn niet zwart maar dit komt door de donkere Ponderosa naaldbomen begroeiing op de hellingen.

Black Hills

hem kom je er ook tegen

Badlands NP, net ten oosten van Black Hills in Zuid-Dakota is een sterk geërodeerde graslandvlakte, blijkt een fantastisch natuurfenomeen.

Badlands NP overnachten

wie dacht dat we alleen in de Badlands NP waren....

Hiermee zijn de toeristische highlights ook even voorbij, het weer veranderd als we meer naar het noorden rijden. Minnesota, de staat ten westen van de Great Lakes, het lijkt hoe noordelijker je komt hoe kouder en natter het wordt.

Het Capitool van Zuid-Dakota in Pierre

onderweg

deze boer in Zuid-Dakota zaait 25.000 acres (11.000 Ha) hier staan 3 combines, grote trekker met een 50 ton aanhanger op "tracks" investering $ 3,5 mil. de kinderen zijn oud genoeg om zich thuis te redden, nu leert hij zijn vrouw omgaan met de combine opbrengst is ong, 1/4  t.o.v NL per/Ha 

Lake Superior

Lake Superior zonsondergang

camping ten zuiden van Toronto, "misschien hebben we wel iets teveel gebeden voor regen" vertelde de receptioniste bij het inchecken

mochten we hem vergeten zijn, bij deze camping zorgen ze goed voor ons 

Sault Ste. Marie of wel Soo, een plaats doorsneden door de grens van Canada en de VS en het sterpunt van de 3 grote meren Lake Superior, Lake Michigan en Lake Huron van de VS. Het waterniveau tussen Lake Superior en de twee andere meren verschilt dermate dat de tussenliggende St. Marys rivier flinke stroomversnellingen kent. Midden 1800 is het Erie verbindingskanaal gegraven en via een sluizencomplex zijn de meren onderling verbonden voor de scheepvaart. De combinatie van de verbindingsbruggen voor auto en treinverkeer en het sluizencomplex waar zo’n 10.000 schepen per jaar door varen is indrukwekkend.

Sault Ste. Marie, "Soo" sluizen complex met de brug tussen Canada en de VS op achtergrond

Marijke is 51 jaar geleden bij de Niagara-watervallen geweest, ik een aantal keren tijdens het vliegen. Laten we eens kijken hoe dat door de jaren heen is veranderd. Het water stroomt nog steeds op dezelfde plek met het dezelfde spectaculaire beeld. De commercie eromheen is behoorlijk toegenomen. Het is hier volop vakantietijd en dat is goed te merken!

Niagara Falls

mooie wijn boerderij vlak bij "The Falls"

even de kwaliteit proeven

De Toronto Peninsula waar veel Nederlanders door de jaren heen naar toe zijn geëmigreerd lijkt op onze Nederlandse landbouwgebieden maar alles is wat groter en erg modern, afgewisseld door boerderijen van de Mennonieten en Amish, ze doen denken aan onze vooroorlogse landbouw. Wat blijkt, deze Mennonieten zijn principieel geweldloze wederdopers, die zich later doopsgezinden noemden. Het zijn oorspronkelijk volgelingen van een Friese pastoor uit Witmarsum, Minne Simens 1496-1561. De Amish hebben zich later in de zeventiende eeuw afgesplitst. De Zwitser Jacob Amman vindt de leer van de Mennonieten dan te veel afwijken van de leer van Minne Simens. (ben ik even blij dat mijn voorouders blijkbaar niet onder de indruk waren van de leer van Minne Simens)  Velen hebben geen elektriciteit en waterleiding, het land wordt met paarden bewerkt en de paard en wagen is het vervoer, 100+ jaar terug in de tijd. Misschien kunnen onze linkse klimaatactivisten hier een tijdje stagelopen?

Mennonieten

onderweg

We mijden in Canada de grote steden Toronto, Ottawa, Montreal en Quebec door er noord omheen te rijden en volgen de noordoever van de St. Lawrence rivier richting Labrador.

Langs de St. Lawrence rivier

Het weer is wisselend, mooi met temperaturen halverwege de 20 en zo nu en dan een bui. Vandaag zijn de hemelsluizen helaas volledig opengezet, het regent pijpenstelen al vanaf 5 uur vanochtend zonder een droge bui tussendoor. Een mooie dag om de site weer bij te werken. De route voor ons is richting Goose Bay, gelegen in het meest noordoostelijke deel van Canada dat op wielen is te bereiken. Maar eerst zullen we ons nog even in de Canadese provincie Quebec met onze 3 woorden Frans moeten behelpen.   

--000--